Oranjehotel

Geneeskrachtig

In het eerste deel van de 19e eeuw ontdekte men de heilzame eigenschappen van frisse zeelucht in combinatie met het nemen van baden in zeewater. Het veronderstelde genezende effect van het zeewater was enorm. Van de genezing van aambeien, tot zwaarmoedigheid, van benauwdheden tot reuma, het zeewater was eigenlijk voor alle kwalen heilzaam.

De Scheveninger Jacob Pronk kwam de welgestelde burger vanaf 1818 tegemoet met zijn badhuis. Dat werd tien jaar later in 1828 vervangen door het Groot Stedelijk Badhuis. In 1858 kwam de concurrentie op gang. Toen werd het Hotel Garni (later Grand Hotel) neergezet.Het badtoerisme begon echter pas echt populair te worden toen in 1870 de spoorverbinding met Duitsland voltooid was. Vanaf dat moment begon een internationaal publiek naar Scheveningen te reizen.

Het directe resultaat was in 1874 het Hotel d’Orange, ook wel simpel bekend als Oranjehotel (in de negentiende eeuw werd er nog geschreven Oranje-Hotel, met streepje).

Het hotel werd bewust op enige afstand van de rook / stank van het vissersdorp Scheveningen geplaatst en lag letterlijk in de nog woeste en onontgonnen duinen.

Oranjehotel Exterieur

Het Oranjehotel werd van 1872 tot 1873 in eclectische stijl gebouwd naar ontwerp van Cornelis Outshoorn, de architect die ook het Amstelhotel in Amsterdam op zijn naam schreef.Het gebouw omvatte tweehonderd kamers en twaalf villa’s naast het hotel. De afmetingen van het gebouw waren ongeveer gelijk aan die van het Groot Stedelijk Badhuis.

De beide vleugels werden in het midden door een soort van transept verbonden. Aan de landzijde waren drie trappen aangelegd, een brede trap in het midden en een trap bij beide vleugels. Aan de zeekant geen trappen omdat de duinweg op gelijke hoogte met het hotel lag.

Naast het hotel werden twaalf herenhuizen neergezet die door het Oranjehotel verhuurd werden. In het zomerseizoen voor fl. 1.200-1.300 per maand. Vanaf ongeveer 1900 woonde de bekende Haagse schilder Jozef Israëls in een van de villa’s op nummer 10.

Interieur

Als eerste werd de heer Florke bij het Amstelhotel weggekocht om Maitre-d’hotel van het Oranjehotel te worden.

De kelder werd het domicilie van het personeel.Beide vleugels beschikten over een eigen keuken, koelkamers en opslagruimtes, met daarin uiteraard de modernste batterie de cuisine (kookgerei).Franse koks bereidden de exquise gerechten en de 50 personeelsleden spraken vijf talen, te weten Nederlands, Frans, Engels, Duits en Italiaans.

De Haagse meubelfabriek H.P. Mutters leverde de wandbekleding van de restauratiezaal en koffie/biljartkamer. En daarnaast al het meubilair. Verder had elke verdieping twee badkamers en een kinderkamer.

De vaak omvangrijke bagage werd met een hijsmachine naar binnen getakeld.

In het hele gebouw waren spreekbuizen geïnstalleerd, zodat er gemakkelijk met en door het personeel gecommuniceerd kon worden.Het systeem met de elektrieke bellen was het allernieuwste snufje en was bedoeld om personeel te ontbieden.

Bij de portier waren de kraag en de pet met oranje randjes afgezet. In de knopen waren een O en een H zichtbaar.

Opening

En toen werd het 5 juli 1874. Het Haagse stadsbestuur was uitgenodigd voor de feestelijke opening, maar ook bestuurders van het Haagsch dagblad en het Vaderland. En natuurlijk de buren, Hotel Garni en het Stedelijk Badhuis. Burgemeester Gevers Deynoot: ‘Als men hier in dit hotel al zulke dejeuners geeft, hoe moeten de diners er wel uitzien?’

Al in 1874 deden zich opstartproblemen voor en werden de directeur en enkele medewerkers ontslagen vanwege een gebrekkige administratie. Maar daarna liep de zaak van een leien dakje. Het hotel werd ‘het Hof der Hoven’, de pleisterplaats van vorsten en koningen. ‘Alles wat hier logeert rekent zich tot de fine fleur te behooren’.

Deftig

De aanzienlijke gasten kwamen voor het geneeskrachtige zeewater, maar waren ook aan een welvarende omgeving gewend. De invité werd daarom onthaald aan tafels met damast, porselein, kristal, zilver en boeketten.De rijk voorziene en volvette maaltijden werden besproeid met wijnen, likeuren en port.

In 1916 werd dit lijstje met de deftigste hotels van Den Haag samengesteld:

1. Hotel Des Indes, Lange Voorhout
2. Hotel Paulez, Korte Voorhout
3. Kurhaus, Gevers Deynootplein
4. Hotel De Twee Steden, Buitenhof
5. Hotel Du Vieux Doelen, Tournooiveld
6. Oranjehotel, Gevers Deynootweg
7. Palace-Hotel, Gevers Deynootweg

Na de aanleg van de Gevers Deynootweg in 1890 werd het formele adres van het Oranjehotel Gevers Deynootweg 165.

1894

De grote storm van zaterdag 22 december 1894 verwoestte de Scheveningse vloot en een deel van de duinen. De badhotels liepen echter ook gevaar. Het Hoogheemraadschap van Delfland was verantwoordelijk voor de kustbewaking, maar de hotels wilde de bescherming van de badplaats eigenlijk niet over laten aan het waterschap.Delfland stelde voor om lelijke strandhoofden en golfbrekers te plaatsen als oplossing, maar deze waren voor de hotels onaanvaardbaar.

Het Oranjehotel wist wel een oplossing: een basaltmuur die van het Verversingskanaal tot voorbij het Oranjehotel zou lopen, dus langs de hele Scheveningse kust.Dit had als extra voordeel dat er ‘een prachtige weg van ongeveer 15 meter breed zou ontstaan, met daarnaast het dichtst bij de zee, een wandelpad van dezelfde breedte en dit geplaveid zoals het terras van het Kurhaus.’ Kortom, de Boulevard.

In 1894 werd het begin gemaakt met de door Delfland betaalde strandmuur die van de Keizerstraat tot het Kurhaus reikte. Later in 1903 werd voor rekening van de Exploitatie-Maatschappij Scheveningen, bijgenaamd, de Trust, de muur tot voorbij het Oranjehotel verlengd. En de bouw van de muur werd gecombineerd met een ander bouwwerk.

Oranjegalerij

In juli 1903 was ook de Oranjegalerij gereed, een winkelgalerij aan de boulevard ter hoogte van zowel het Oranjehotel als het toekomstige Palace-Hotel (1904).

Deze 309 meter lange winkelgalerij herbergde verschillende horecazaken, een filiaal van Maison Krul, een ‘Wiener’ een ‘Palace’ Café en andere kleine winkelunits van het type ‘Bazar’.

Bovenop de galerij werd een ‘verhoogd openbaar wandelpad’ aangelegd. In 1934 kwamen op deze wandelweg terrassen die alleen voor de bezoekers van respectievelijk het Oranjehotel en het Palace-Hotel toegankelijk werden.

De monumentale trap naar de Gevers Deynootstraat werd in 1903 samen met de Oranjegalerij aangelegd. De twee sierlijke verlichtingspalen hadden een zitmogelijkheid.

Oorlog

Tijdens de Tweede Wereldoorlog bouwde de Duitse bezetter de Atlantikwall, een meer dan 5000 kilometer lange verdedigingslinie. Deze verdedigingswerken veroorzaakten grote schade aan de boulevard en het Oranjehotel.

Na de oorlog werden de verdedigingswerken met veel moeite opgeruimd en kon het strand weer worden gebruikt. Het Oranjehotel was echter zodanig beschadigd dat het in 1953 moest worden afgebroken.

In 1954 werden op de vrijgekomen grond drie flats neergezet. Deze werden als herinnering aan het Oranjehotel de Oranjeflats gedoopt.

Het andere Oranjehotel

Na 1960 verdween het echte ‘Oranjehotel’ steeds meer uit het collectieve geheugen, en werd de naam steeds meer geassocieerd met de strafgevangenis in Scheveningen.

Deze Polizeigefängnis aan de Van Alkemadelaan kreeg de bijnaam Oranjehotel vanwege het feit dat tijdens de oorlogsjaren tal van verzetsstrijders, waaronder de Soldaat van Oranje en Anton de Kom,er gevangen werden gehouden.De naam verwijst naar de koninklijke familie, het symbool van het vrije Nederland, en heeft niets te maken met een hotel.